بررسی قابلیت های طبیعت گردی مراتع ییلاقی با توجه به پایداری اکوسیستم (مطالعه موردی: طالقان)

اکوتوریسم یا طبیعت گردی یکی از استفاده های جانبی مراتع می باشد. به منظور استفاده از عرصه ای برای طبیعت گردی نیاز به تعیین توان آن منطقه برای این استفاده است. از سوی دیگر توانمدی اکوسیستم مرتع نیز موثر در استفاده از آن برای سایر فعالیتهاست. از اینرو مطالعه همزمان توان طبیعت گردی و توان مرتعی یک اکوسیستم مرتعی اهمیت دارد. این پژوهش به بررسی توان طبیعت گردی و توان مرتعی بخشی از مراتع منطقه طالقان می پردازد. به منظور تعیین توان طبیعت گردی از روش ارزیابی چند معیاره استفاده شد. جهت اجرای این روش ابتدا اهداف مشخص و سپس سپس معیارهای متناسب با این اهداف مشخص شد. پس از این مرحله، معیارها استاندارد سازی و سپس با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی به فاکتور ها وزن داده شد. در مرحله بعد، معیارها با همدیگر ترکیب و در نهایت نقشه توان هر فعالیت تهیه شد. سپس در مناطق مستعد طبیعت گردی که توان بالایی از نظر طبیعت گردی داشتند اقدام به بررسی توان مرتعی شد. برای بررسی توان مرتعی از سه روش استفاده شد که شامل: تجزیه و تحلیل عملکرد چشم انداز، ارزیابی آبراهه زهکشی و وضعیت مرتع می باشد. جهت اجرای روش تجزیه و تحلیل عملکردی چشم انداز 2 ترانسکت 30 متری در هر منطقه مستقر شد. جهت انجام روش ارزیابی آبراهه زهکشی نیز در هر منطقه با توان بالا یک آبراهه انتخاب و ارزیابی شد. برای تعیین وضعیت مرتع نیز از روش چهار فاکتوره اصلاح شده استفاده شد. نتایج نشان داد در چهار منطقه با توان بالای طبیعت گردی که مورد بررسی قرار گرفت، منطقه کرکبود از نظر شاخص های توانمندی مرتع نیز در شرایط مطلوبی قرار دارد به طوریکه شاخص های پایداری، نفوذ پذیری و چرخه عناصر غذایی حاصل از روش تجزیه و تحلیل عملکرد چشم انداز و شاخص های پایداری آبراهه مورد بررسی در این منطقه و وضعیت مرتع نسبت به سایر مناطق انتخاب شده در شرایط بسیار بهتری قرار دارد. منطقه آبشار کرکبود که یکی از جاذبه های اصلی منطقه می باشد، هرچند توان طبیعت گردی بالایی دارد اما از نظر شاخص های توانمندی مرتع نسبت به بالادست حوضه کرکبود که شرایط مطلوبی داشت، به مراتب ضعیف تر است. آبراهه مورد بررسی در این منطقه نیز در بعضی مناطق در حالت ناپایدار قرار داشت و وضعیت مرتع نیز متوسط ارزیابی شد. منطقه کویین نیز که دارای پتانسیل خوبی برای طبیعت گردی بود، از نظر شاخص های پایداری، نفوذ پذیری و چرخه عناصر غذایی روش تجزیه و تحلیل عملکرد چشم انداز نسبت به منطقه کرکبود در وضعیت بسیار پایینی قرار دارد. آبراهه مورد ارزیابی این منطقه در بعضی نقاط دارای شرایط ناپایدار است. وضعیت مرتع در این منطقه نیز ضعیف ارزیابی شد. در نهایت در منطقه کویین – مرجان شاخص های حاصل از روش تجزیه و تحلیل عملکرد چشم انداز نسبت به سایر مناطق در پایین ترین شرایط قرار داشت. آبراهه مورد بررسی در شرایط ناپایدار و وضعیت مرتع ضعیف ارزیابی شد. به طور کلی نتایج نشان داد از نظر توانمندی مرتع در بین چهار منطقه مورد بررسی که دارای توان بالای طبیعت گردی بودند تفاوت وجود داشت. منطقه کرکبود در بهترین حالت نسبت به سایر مناطق هم از نظر طبیعت گردی و هم از نظر توانمندی مرتعی قرار داشت. منطقه کویین – مرجان نیز در بدترین وضعیت از نظر توانمدی مرتعی قرار داشت در حالی که از نظر طبیعت گردی مساعد بود.